Czy w Europie działała międzynarodowa szajka czarownic, które spotykały się z diabłem na szczytach gór? Niektórzy święcie w to wierzyli, przypisując wiedźmom nadprzyrodzone mocy. W rzeczywistości gorączka procesów o czarostwo była dużo bardziej złożonym zjawiskiem. W dzisiejszym odcinku przyjrzymy się bliżej temu fenomenowi na przykładzie Gdańska.
Kijów to miasto niezwykłe. Bogata i fascynująca historia stolicy Ukrainy sięga odległych czasów. Według legend i dawnych przekazów, miasto zostało założone w V wieku przez braci rządzących plemieniem Polan wschodnich: Szczeka, Chorywa i Kija. Od imienia ostatniego (najstarszego) z braci, zgodnie z historią opowiedzianą w „Powieści lat minionych” nazwano powstały gród. Wraz ze swoimi drużynnikami Kij dotarł do Konstantynopola, stolicy wschodniego cesarstwa rzymskiego, i przez jakiś czas służył jednemu z cesarzy – być może samemu Justynianowi Wielkiemu.
Zaraza wybuchła gdzieś na południu Rzeczpospolitej – pierwsze znane ognisko choroby to Pińczów. Odpowiedzialnością za dżumę obarczono szwedzkie bataliony, które na rozkaz Karola XII niespodziewanie skutecznie rozdeptywały pola bitewne od Krakowa aż po czernihowski Baturyn. Podczas wielkiej wojny północnej Rzeczpospolita była polem bitwy, na którym ścierały się wojska szwedzkie, rosyjskie i saskie, zaś Polacy walczyli ze sobą podzieleni na dwa obozy – zwolenników Augusta II i Stanisława Leszczyńskiego. Zaraza rozpoczęła swoją krwawą wędrówkę na północ – od Krakowa i Lwowa,…
“Paryż wart jest mszy”, stwierdził król Henryk IV, po czym przeszedł na katolicyzm i wygodniej zasiadł na francuskim tronie. W końcu, pod długich dziesięcioleciach, krwawe wojny religijne dobiegały końca. Jednak ogniska tego konfliktu wciąż się tliły. Chociaż Henryk okazał się wspaniałym królem, który dbał o rozwój kraju i dobro swoich poddanych, wielu ludzi podejrzewało go (zresztą słusznie) o sprzyjanie hugenotom, czyli francuskim kalwinistom. W epoce, w której wyznanie często bywało kwestią życia i śmierci, nawet władca potężnego państwa musiał zerkać…
Renesans był epoką przełomową pod wieloma względami – nie tylko w takich dziedzinach jak sztuka czy architektura. Wielkim umysłom Odrodzenia zawdzięczamy także zmianę oblicza nauki. Uczonym nie wystarczało już wertowanie wypełnionych przestarzałymi badaniami ksiąg autorstwa starych autorytetów – zamiast tego pojawiła się potrzeba poznania Człowieka, zarówno żywego, jak i martwego, poprzez praktykę i doświadczenie (wcześniej w tym temacie polegano na analogiach do organizmów zwierzęcych). Koncepcje rzymskiego lekarza, Galena, nie podważane przez całe scholastyczne średniowieczne, teraz uznano za anachroniczne.
Czasy saskie nie mają w Polsce dobrej prasy. Panowanie Augusta II oraz Augusta III w powszechnej opinii łączy się z powolnym upadkiem państwa i pogrążaniem się Rzeczpospolitej w odmętach politycznego anarchizmu. Swój ciemny okres miała przeżywać również kultura.
Jeziora budzą ludzką ciekawość od zarania dziejów. Z jednej strony stanowią źródło wody oraz pożywienia. Z drugiej, podobnie jak rzeki, mogą być śmiertelnym niebezpieczeństwem. Ten dualizm pobudzał ludzką wyobraźnię, za sprawą której, jeziora zamieszkiwały tajemnicze istoty. Szukano więc odpowiedzi na pytanie co lub kto kryje się pod gładką taflą?
Ludzką fascynację wzbudza wszystko, co dziwaczne i odbiegające od znanych nam standardów rzeczywistości. Złamana noga, wykrzywiona w nienaturalny sposób. Dwugłowe zwierzęta. Zgniecione samochody w wypadku na autostradzie. Grad wielkości dużych piłek. Wszystkim tym odchyleniom od normy przypatrujemy się z bezpiecznej odległości. Ten bufor jest nam potrzebny, ponieważ podskórnie obawiamy się, że tą innością możemy w jakiś sposób się zarazić. Nie chcemy dziwności w swoim życiu, ale chętnie przyglądamy się jej z daleka. Za tę przyjemność wielu jest w stanie zapłacić.
Krucjaty – święte wojny prowadzone przeciwko muzułmanom w średniowieczu, były jednym z najważniejszych procesów tamtej epoki. Doprowadziły do rozkwitu handlu, wymiany myśli i wzbogaciły liczne włoskie państewka, szykując grunt pod nadchodzący renesans. Dzięki antycznemu dziedzictwu ocalonemu w muzułmańskich bibliotekach, dorobek starożytnych filozofów powrócił do Europy. Z drugiej strony, był to czas przemocy, powiększenia antagonizmu między chrześcijaństwem a islamem, zaś nabrzmiały system odpustów miał doprowadzić do gigantycznego kryzysu Kościoła, zwieńczonego reformacją.
Trąd towarzyszy ludziom już od tysięcy lat. Choroba ta powoduje u zakażonych widoczne gołym okiem zmiany skórne: przebarwienia, zrogowacenia, owrzodzenia i obrzęki, więc cierpiący na nią nie mogą ukryć objawów pod warstwą ubrań. Antycznym Grekom objawy tej okrutnej choroby kojarzyły się z gadzimi łuskami. Rzymianie przejęli od swoich nauczycieli również to słowo, które od tamtej pory w łacinie występuje jako „lepra”. Według dawnych przekonań, to właśnie rzymscy legioniści Pompejusza stacjonujący w Egipcie roznieśli trąd po terenie całego imperium. W średniowieczu…